Konwencje genewskie zawierają szczegółowe przepisy dotyczące ochrony personelu medycznego w czasie wojny i konfliktów zbrojnych, jednak sytuacja jest bardziej skomplikowana w niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych, szczególnie tych z udziałem zorganizowanych grup zbrojnych. Artykuł 9 ust. 1 AP II ustanawia obowiązek poszanowania personelu medycznego i zapewnienia mu wszelkiej pomocy niezbędnej do wykonywania obowiązków. Chociaż przepis ten opiera się na AP I, został nieznacznie zmieniony, aby uwzględnić szczególne aspekty okoliczności, które dotyczą personelu medycznego w niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych.
Artykuł 37
Konwencja stanowi, że osoby zaangażowane w administrowanie i opiekę nad chorymi i rannymi personelu szpitali cywilnych są chronione i darzone szacunkiem. Personel szpitala będzie wyposażony w mundury i naramienniki wskazujące na jego obowiązki. Dyrekcja szpitala prowadzi listę wszystkich pracowników cywilnych szpitala, zawierającą ich stopień i zakres obowiązków. Siły zbrojne, siły obce i szpitale cywilne muszą przestrzegać praw personelu medycznego. Konwencja uznaje również, że personel zaangażowany w operacje humanitarne i pomocy medycznej powinien być chroniony przed atakami sił wroga.
Siły zbrojne muszą chronić swoje szpitale cywilne. Ochrona nie może być wycofana, chyba że jest to konieczne do wykonania działań szkodliwych dla wroga. Dowódcy sił zbrojnych mogą wykorzystywać stałe placówki medyczne do własnych celów, ale muszą poczynić przygotowania w celu ochrony życia i zdrowia swoich pacjentów. Nikomu nie wolno celowo niszczyć materiałów lub budynków należących do służby medycznej. Szpitale powinny mieć możliwość prowadzenia swojej pracy nawet wtedy, gdy otaczający je teren jest pod ostrzałem.
Podobnie personel medyczny powinien być chroniony, jeśli jest jeńcem wojennym. Do takich jeńców zalicza się chorych, rozbitków oraz załogi samolotów. Personel medyczny jest również chroniony zgodnie z postanowieniami art. 36 i 37 Konwencji. Są oni chronieni w czasie, gdy znajdują się w rękach wroga oraz do czasu określenia ich statusu. Należy pamiętać, że personel medyczny nie jest zwolniony z walki, ale jeśli znajdzie się w strefie konfliktu, to prawdopodobnie będzie lepiej traktowany.
Strony wojny powinny dążyć do przyjęcia jeńców wojennych, którzy mają poważne zagrożenia zdrowotne. Muszą one współpracować z neutralnymi mocarstwami w zakresie relokacji jeńców wojennych. Kapelani mają również prawo do odwiedzania jeńców wojennych, nawet jeśli nie znajdują się oni w obozie. Mocarstwo zatrzymujące musi również zapewnić zakwaterowanie dla ich posług religijnych i medycznych. Powinni oni również świadczyć swoje usługi chorym i rannym jeńcom wojennym w kraju neutralnym.
Ochrona wynikająca z konwencji genewskich
Oprócz ogólnych zasad ochrony wynikających z konwencji genewskich dla rannych i chorych, istnieje kilka szczególnych zasad, które mają zastosowanie do personelu medycznego. Na przykład, bojownicy nie mogą celowo kierować lub wykorzystywać personelu medycznego jako celu przemocy. W związku z tym naruszenie międzynarodowego prawa humanitarnego jest karalne na mocy kodeksu karnego Gruzji. Ponadto konwencje genewskie chronią również personel medyczny przed śmiercią w trakcie pełnienia służby.
Przepisy konwencji mają również zastosowanie do personelu medycznego podczas niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych. Zgodnie z tymi przepisami personel medyczny i religijny ma prawo do wszelkiej niezbędnej pomocy w wykonywaniu swoich obowiązków i nie może być zmuszany do podejmowania zadań, które są niezgodne z jego misją humanitarną. Podobnie w szpitalach cywilnych mogą leczyć zarówno pacjentów wojskowych, jak i cywilnych, a ich status jako cywilów nie może być kwestionowany. Ponadto ranni bojownicy i chore wraki statków nie są uznawani za podmioty wroga.
Oprócz personelu medycznego, LOAC zapewnia szczególną ochronę określonym kategoriom osób lub przedmiotów podczas wojny. Jej celem jest zminimalizowanie cierpienia cywilów oraz zapewnienie, że ochrona takiego personelu i przedmiotów jest odpowiednia i skuteczna. Co więcej, zobowiązuje IDF do przestrzegania tych zasad w jak największym stopniu. Artykuł ten ma więc kluczowe znaczenie dla dobra cywilów w czasie wojny. Przyjrzyjmy się więc niektórym ważnym zasadom, które dotyczą personelu medycznego w kontekście konfliktu.
Oprócz konwencji, protokoły do konwencji genewskich zawierają również postanowienia, które mają zastosowanie do pewnych sytuacji w konfliktach niemiędzynarodowych. Oprócz nich istnieją również dodatkowe protokoły dotyczące personelu medycznego, które dodatkowo wzmacniają ich zastosowanie. Dokumenty te znacząco zmieniły charakter międzynarodowego prawa humanitarnego. Są więc kluczowe dla personelu medycznego. Nierzadko zdarza się, że w środku konfliktu, w którym personel medyczny nie ma możliwości uzyskania odpowiedniej pomocy medycznej, można spotkać się z lekarzem.
Wymagania
Konwencja genewska określa personel medyczny w niemiędzynarodowych konfliktach zbrojnych jako “pracowników pomocy humanitarnej”. Innymi słowy, muszą być chronieni przed wrogością. Konwencja genewska zabrania im również wykonywania zadań niezgodnych z ich misją humanitarną, takich jak ustępowanie pierwszeństwa wrogowi. Protokół I Konwencji Genewskiej odnosi się do tych kwestii poprzez ustanowienie ogólnej ochrony personelu medycznego. Ochrona ta musi być przyznana personelowi medycznemu w każdym kontekście, niezależnie od tego, czy jest on przydzielony czy tymczasowy.
W Protokole Dodatkowym I z 1977 roku, personel medyczny jest zdefiniowany jako “osoby przydzielone do celów medycznych.” Osoby te mogą być cywilne lub wojskowe, dołączone do placówek cywilnych lub wojskowych oraz przydzielone tymczasowo. Część personelu medycznego może również należeć do stowarzyszeń pomocowych, takich jak krajowy Czerwony Krzyż lub inny uznany przez stronę konfliktu. Mogą być również przydzieleni do misji humanitarnych przez państwo neutralne. Ponadto na mocy art. 35 konwencji genewskiej personel medyczny może być przydzielany do organizacji międzynarodowych, w tym do Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Mandat ten rozciąga się również na cywilny personel medyczny. Muszą oni być szanowani i chronieni, a władza okupacyjna musi zapewnić im niezbędną pomoc. Personel medyczny nie może być narażony na nękanie, zastraszanie lub krzywdę. Ochrona ta nie ma charakteru osobistego; jest ona naturalnym skutkiem zawartej w Konwencji Genewskiej reguły prawnej dotyczącej ochrony ofiar konfliktów zbrojnych. Personel medyczny ma prawo do dostępu do istotnych miejsc i do otrzymania odpowiedniej ochrony.
Zgodnie z Konwencją Genewską cywilny personel medyczny jest uprawniony do dostępu do miejsc przeznaczonych do wykonywania swoich podstawowych funkcji. Ponadto cywilny personel medyczny jest uprawniony do równej ochrony jak stały personel medyczny. Podobnie, religijny personel medyczny jest chroniony przed krzywdą. Jednak w niektórych przypadkach cywilny personel medyczny musi być chroniony i szanowany jako jeńcy wojenni. Konwencja genewska zapewnia ochronę i szacunek personelowi medycznemu podczas konfliktu, nawet gdy znajduje się on we wrogim środowisku.
Ograniczenia ochrony
Konwencja genewska zapewnia ochronę personelu medycznego w czasie konfliktu zbrojnego oraz w innych sytuacjach, gdy potrzebna jest pomoc humanitarna. Ochrona ta rozciąga się na cywilny personel szpitalny. Konwencja wymaga, aby ochrona takiego personelu była proporcjonalna do jego możliwości fizycznych i psychicznych. Konwencja wymaga również, aby praca wykonywana przez osoby chronione w takich sytuacjach była zgodna z krajowymi i międzynarodowymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi, w tym z wymogami dotyczącymi wynagrodzenia i godzin pracy. Ochrona ta obejmuje również ochronę osób narażonych na zagrożenia zawodowe.
Konwencja chroni również obywateli państw neutralnych i niebojowych na terytorium wojowniczym i okupowanym. Zgodnie z Konwencją obywatele ci mogą być zmuszani do pracy tylko wtedy, gdy praca ta jest niezbędna dla życia ludzkiego. Mają oni również prawo do takich samych warunków pracy, zabezpieczeń, szkoleń i odszkodowań jak pracownicy krajowi. Ponadto personel chroniony musi mieć prawo do otrzymywania dodatków od swojego kraju i Mocarstwa chroniącego.
Konwencja wymaga również, aby osoby chronione były przekazywane stronie Konwencji. Strona przyjmująca osobę chronioną musi zgodzić się na stosowanie Konwencji. Jeżeli Mocarstwo przyjmujące nie wykonuje postanowień Konwencji, Mocarstwo zatrzymujące musi poinformować o tym Mocarstwo chroniące i podjąć skuteczne środki w celu naprawienia sytuacji. Mocarstwo zatrzymujące nie może ukarać osoby chronionej za przestępstwo, którego nie popełniła.
Mocarstwo zatrzymujące może ograniczyć liczbę organizacji i stowarzyszeń, których delegaci prowadzą działalność na jego terytorium. Ograniczenia wynikające z Konwencji nie mogą jednak uniemożliwiać im udzielania skutecznej pomocy humanitarnej wszystkim osobom chronionym na okupowanym terytorium. Ponadto należy zawsze respektować specjalne stanowisko Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża (MKCK). Przedstawiciele Mocarstwa Chroniącego muszą mieć pełny dostęp do terytorium okupowanego i jego pomieszczeń. Muszą mieć możliwość przesłuchania osoby chronionej bez obecności świadków lub jakichkolwiek innych osób.
Zastosowanie do personelu niemedycznego
Konwencja genewska wymaga, aby cały personel humanitarny był szanowany i chroniony podczas konfliktu zbrojnego. Ich ochrona jest następstwem innych postanowień Konwencji odnoszących się do ochrony chorych i rannych. Ich ochrona kończy się jednak, jeśli dopuszczają się oni aktów wrogości lub nadużywają swoich charakterystycznych emblematów. Zgodnie z protokołem dodatkowym I z 1977 r. personel medyczny jest nie-kombatantem. Dlatego też muszą być szanowani i nie mogą być celem ataków żadnej ze stron.
Najważniejszym elementem jest II Protokół do Konwencji Genewskiej (Zastosowanie do personelu niemedycznego). Określa on definicję “personelu medycznego” i stosuje zawarty w Konwencji zakaz ataków na personel medyczny. Zawarta w Pierwszym Protokole definicja “personelu medycznego” obejmuje również personel medyczny innych organizacji pomocowych. Ta definicja jest najszerszą z zawartych w Konwencji Genewskiej ochroną personelu medycznego i jest najczęściej egzekwowanym postanowieniem konwencji.
Pomimo tego istnieją okoliczności, w których personel medyczny może być zmuszony do użycia broni w celu obrony siebie lub swoich pacjentów. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy są rozbitkami i potrzebują ochrony. Konwencja genewska zezwala im na użycie broni lekkiej w obronie własnej, ale tylko wtedy, gdy używają jej w obronie własnej. Podobnie personel medyczny może używać innej broni tylko wtedy, gdy nie może zostać schwytany lub skrzywdzony.
Podczas niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych Konwencja Genewska chroni personel religijny i medyczny. Wolno im wykonywać swoje obowiązki bez ingerencji i bez zmuszania ich do wykonywania zadań niezgodnych z ich misją humanitarną. Personel medyczny może być internowany w szpitalach cywilnych lub wojskowych, a status pacjentów nie ma wpływu na jego ochronę. Podobnie, żołnierze mogą być przetrzymywani w szpitalu wojskowym, ale ich status cywilny nie wpływa na ich leczenie.
Podobne tematy