Konwencje genewskie z 1949 r. były krokiem w dobrym kierunku, ale ich implementacji brakowało kilku istotnych elementów. Od tego czasu charakter konfliktów zbrojnych znacznie się zmienił, od wojen globalnych do asymetrycznych wewnętrznych wojen domowych, które były bardziej kosztowne dla ludności cywilnej. Aby temu zaradzić, konwencje genewskie z 1949 r. stanowiły aktualizację konwencji haskich z 1899 i 1907 r.
Artykuły konwencji genewskich
Konwencje genewskie ustanawiają międzynarodowe prawo dotyczące zbrodni wojennych, zapewniając ochronę ludności cywilnej, personelu medycznego i środków transportu podczas konfliktów zbrojnych. Ustanawiając jasne granice barbarzyństwa wojennego, konwencje uratowały wiele istnień ludzkich. Cztery Konwencje Genewskie zostały podpisane 12 sierpnia 1949 roku przez Francję, która ratyfikowała je w 1951 roku. Cztery konwencje łączy artykuł 1, który potwierdza obowiązek państw do ich przestrzegania w każdych okolicznościach.
Konwencje Genewskie powstały w wyniku licznych naruszeń praw człowieka podczas II wojny światowej. W jej następstwie Czerwony Krzyż i Międzynarodowy Czerwony Krzyż połączyły siły i prowadziły negocjacje w sprawie wdrożenia istniejących zasad. W 1948 roku na konferencji w Sztokholmie skodyfikowano te zasady i opracowano cztery dodatkowe konwencje. Konwencje te dotyczyły opieki medycznej, traktowania jeńców wojennych oraz ochrony ludności cywilnej podczas wojny. Konwencje genewskie uznały również symbol Czerwonego Krzyża jako standard rozpoznawania osób objętych konwencją.
Zastosowanie do bitew morskich na pełnym morzu
Początkowo pomyślane jako ograniczenie liczby ofiar śmiertelnych i rannych w czasie wojny, konwencje genewskie nie osiągnęły swoich celów. Nie były skuteczne w obliczu postępu technologicznego i nie zdołały opanować rosnącej skali konfliktów morskich. W 1937 roku Trzecia Konferencja Narodów Zjednoczonych w sprawie Prawa Morza dokonała oceny Konwencji Genewskich. W tym samym roku uchwalono Traktat Londyński, który przewidywał, że okręty podwodne będą podlegać tym samym regułom wojennym co okręty nawodne. W czasie II wojny światowej doszło jednak do masowych ataków torpedowych na neutralne statki oraz masowego stawiania podwodnych min.
W celu sprecyzowania zasad międzynarodowego prawa morskiego rozszerzono konwencje genewskie o wojny morskie. Zgodnie z konwencją genewską wojownik nie może podjąć działań przeciwko okrętowi bez podstawy prawnej do ich podjęcia. Jeśli jednak statek nie posiada znaku rozpoznawczego, nie może prowadzić działań wojskowych na danym obszarze. Nie może również utrudniać ruchów innym wojownikom. Oznacza to, że okręty eksponujące ten znak muszą działać na własne ryzyko. Natomiast strony wojujące mogą kontrolować i przeszukiwać statki, ale nie są do tego zobowiązane, chyba że zachodzą ważne okoliczności.
Metody egzekwowania prawa
Konwencje genewskie powstały po II wojnie światowej. Umowy te mają na celu ochronę ludności cywilnej i żołnierzy w czasie wojny. Pierwsza konwencja została przyjęta w 1949 roku i od tego czasu została rozszerzona o dwa dodatkowe porozumienia protokolarne. Konwencje te, oprócz regulowania kwestii leczenia rannych żołnierzy, określają również prawa i obowiązki placówek medycznych. Uznają również emblemat Czerwonego Krzyża jako środek identyfikacji dla osób nim objętych. Metody stosowane do ich egzekwowania są zróżnicowane i mogą być trudne do zrozumienia.
Jedną z metod jest nakładanie kar za wspólne naruszenia artykułu 3. Jest to koncepcja szczególnie trudna do zastosowania w praktyce, ponieważ przestępstwa te nie są na tyle poważne, aby uzasadniały wydanie wyroku skazującego. Co więcej, żaden organ nadzorczy nie nadzoruje wdrażania wspólnego artykułu 3; dlatego to państwa muszą stosować go jako część swojego ustawodawstwa. W związku z tym możliwe jest, że naruszenie wspólnego artykułu 3 nie stanowi naruszenia konwencji.
Wyzwania związane z implementacją
Konwencje genewskie to zasady rządzące wojną. Chronią one prawa osób dotkniętych konfliktem, niezależnie od tego, czy są to bojownicy, czy cywile. Jednak, mimo że zostały ratyfikowane przez 196 narodów, konwencje często nie są prawidłowo wdrażane. Przykłady naruszeń konwencji genewskich to m.in. masowe zabijanie, tortury, gwałty, niszczenie miast. Stosowanie tych zasad w konkretnych sytuacjach może być trudne ze względu na czynniki polityczne i ekonomiczne.
Konwencje genewskie, 1949, zostały przyjęte przez państwa uczestniczące w konfliktach zbrojnych w pierwszej połowie XX wieku. Miały one na celu ograniczenie cierpień ofiar i ograniczenie niszczenia infrastruktury cywilnej. Dziś międzynarodowe prawo humanitarne pozostaje potężnym narzędziem we współczesnych konfliktach. Ograniczając ryzyko szkód dla społeczności, pomocy humanitarnej i ludności cywilnej, mogą zapobiec upadkowi całych miast. MKCK podkreśla jednak, że konwencje genewskie nie są przestrzegane przez wszystkie państwa, a przed nami jeszcze wiele wyzwań.
Podobne tematy