Ideologia Praw Człowieka to koncepcja, która swoimi korzeniami sięga szesnastowiecznych filozofów politycznych. Podjęli oni próbę przebudowy prawa od podstaw i stworzyli koncepcję praw człowieka. Ostatecznie idea praw człowieka stała się fundamentem współczesnego prawa. Nie jest ona jednak pozbawiona wyzwań.
Tradycje
Choć tradycyjne wartości nie muszą być szkodliwe, często są wypaczane i porywane przez rządy dla własnych celów. Tak jest w przypadku ostatniej rezolucji Rady Praw Człowieka w sprawie Rosji. Rezolucja została przyjęta na tle rosnących represji rządu wobec społeczeństwa obywatelskiego i mediów oraz uzgodnionych wysiłków zmierzających do cofnięcia korzyści dla kobiet i osób LGBT.
Historycznie, ideologia praw człowieka była napędzana przez potężne państwa narodowe. Czerpie ona swoją legitymizację z systemu polityk światowych. Neoinstytucjonaliści postrzegają światową politykę jako globalny system rządzony przez rządy narodowe. Z kolei neoinstytucjonaliści uważają, że prawa człowieka mogą być promowane i bronione przez rządy narodowe i innych aktorów politycznych.
Ostatecznie prawa człowieka wywodzą się z idei, że wszyscy ludzie są obdarzeni prawami. Obowiązkiem każdego, jako obywatela danego narodu, jest ochrona tych praw. W praktyce jednak ciężar ten spada głównie na rządy krajowe i organizacje międzyrządowe. Thomas Pogge przekonuje jednak, że odpowiedzialność za promocję i ochronę praw człowieka spoczywa na jednostkach i instytucjach.
Ideologia praw człowieka ma bogatą tradycję historyczną. Jako filozofia ma potencjał, aby zapewnić wspólne ramy dla politycznych, ekonomicznych i społecznych warunków istnienia człowieka. Prawne uznanie praw człowieka przez poszczególne państwa narodowe może zwiększyć jej skuteczność i legitymizację. Uznanie to nie jest jednak konieczne dla ważności praw człowieka. Dopóki istnieje moralne uzasadnienie, koncepcja praw człowieka może być powszechnie stosowana i przestrzegana.
Początki
Początków ideologii praw człowieka należy szukać u XVII-wiecznego filozofa Thomasa Hobbesa. Hobbes próbował dostarczyć “prudencjalnych powodów” dla istnienia praw człowieka. Na tej podstawie twierdził, że wszystkie istoty ludzkie mają pewne podstawowe interesy, a obowiązkiem każdej jednostki jest respektowanie praw innych.
Ideologia ta powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie rosnącej klasy średniej na większe prawa. Rosnąca klasa średnia miała również możliwość zmobilizowania międzynarodowego wsparcia dla swojej sprawy. A kiedy już to zrobili, znaleźli wspólny język w idei praw człowieka. Ponadto Foucault argumentuje, że epoka nowoczesna zmieniła ideę istoty ludzkiej, co zmieniło sposób, w jaki postrzegamy ból i przyjemność. Zmieniła również naszą koncepcję podmiotowości i sensu życia.
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka została przyjęta w 1948 roku i jest syntezą idei istniejących od niepamiętnych czasów. Deklaracja Praw Człowieka potwierdza, że społeczeństwo musi dzielić podstawowe prawa. Społeczeństwo, które nie uznaje tych praw jest niebezpieczne dla siebie. W związku z tym Deklaracja Praw Człowieka stała się globalnym dokumentem praw.
Ideologia praw człowieka stała się świętym baldachimem, który legitymizuje każdy akt, który mieści się w jej szerszych ramach podziału władzy na świecie. Pomimo tego, prawa człowieka są prawie zawsze promowane przez grupy rządzące w sensie czysto politycznym, ignorując głębsze więzi pomiędzy prawami człowieka a sprawiedliwością. Innymi słowy, celem praw człowieka jest uwolnienie jednostek i uczynienie ich konkurencyjnymi na rynku.
Ewolucja
Historia ideologii praw człowieka nie jest linią prostą. Ewoluowała ona na przestrzeni dwudziestego wieku. We wcześniejszych latach zwolennicy praw człowieka dążyli do wyegzekwowania konkretnych praw dla poszczególnych grup. Na przykład, Rewolucja Francuska ustanowiła prawa “człowieka i obywatela”. Te ruchy społeczne miały ograniczony sukces i nie były trwałe. Wraz z pojawieniem się idei uniwersalnych praw człowieka narodził się jednak globalny ruch społeczny.
Ewolucja praw człowieka odzwierciedlała zmiany w koncepcji godności człowieka oraz pojawienie się nowych zagrożeń i możliwości. W konsekwencji wyłonił się nowy zbiór praw człowieka, tzw. trzecia generacja. W efekcie koncepcja praw człowieka uległa upolitycznieniu i technokratyzacji.
Koncepcja praw człowieka ma swoje początki w XVII wieku. Ruch ten rozwinął się z politycznych obaw związanych ze sposobem współżycia ludzi i podstawowymi potrzebami życiowymi. Koncentruje się on na równości i prawie do dostępu do podstawowych dóbr, usług i możliwości. Wraz z wczesną industrializacją świata stał się szerzej akceptowany i doprowadził do powstania klasy robotniczej oraz nowych żądań dotyczących godności człowieka. W XIX wieku ideologia ta rozszerzyła się na ochronę jednostek przed państwem.
Idea zbiorowych praw człowieka została zakwestionowana przez niektórych ekspertów. Prawa te mogą być posiadane przez całe społeczności lub państwa. Inni sprzeciwiają się koncepcji praw zbiorowych, ponieważ mogą one być wykorzystywane do negowania indywidualnych praw człowieka.
Wyzwania
Wyzwania wobec ideologii praw człowieka są liczne i rosną. Wielu autokratycznych populistów zdobyło władzę, oczerniając grupy mniejszościowe, inni zaś utrzymują swoją władzę, atakując niezależnych sędziów, dziennikarzy i aktywistów. Zarówno prezydent USA Donald Trump, jak i premier Indii Narendra Modi szczują na międzynarodowe prawo praw człowieka, a prezydent Brazylii Jair Bolsonaro szydzi z “globalistów”. Niektóre rządy porzuciły sprawę, a inne montują chaotyczne obrony praw człowieka.
Wyzwania dla ideologii praw człowieka obejmują fakt, że rządy nadal bezkarnie łamią prawa człowieka. Obecnie ponad 150 krajów stosuje tortury. Ponadto w ostatnich latach pojawiło się więcej państw autorytarnych. W wielu krajach kobiety pozostają klasą podrzędną, a dzieci nadal są zmuszane do pracy w fabrykach i kopalniach.
Koncepcja praw człowieka jest ideologią, która ma tendencję do monopolizacji i homogenizacji jednostek. Konceptualizując prawa człowieka jako ideologię, możemy lepiej zrozumieć przyczyny leżące u podstaw takich spolaryzowanych postaw. Badając ideologię praw człowieka z perspektywy socjologicznej, możemy lepiej zrozumieć nasze własne emocjonalne przywiązanie do tej koncepcji i pomóc w znalezieniu rozwiązań wielu problemów społecznych.
Jak zauważył Heywood, prawa człowieka są ideologią. Dostarczają światopoglądu i zestawu moralnych granic, które wyjaśniają obecny porządek i to, jak można doprowadzić do zmiany politycznej.
Transcendencja
Transcendencja jest powszechną koncepcją filozoficzną, ale ma wymiar polityczny i społeczny. Jest to przekonanie, że dusza promieniująca z naszego uczestnictwa w boskim Poza jest źródłem porządku w naszych indywidualnych psychikach. Ta świadomość jest wyższa od namiętności i apetycznych części naszej ludzkiej natury. Ta zreformowana świadomość jest w stanie odróżnić świat uporządkowany od niezorganizowanego i opisać przybliżony idealny porządek społeczeństwa.
Ta idea transcendencji została rozwinięta w starożytnej filozofii greckiej, a Voegelin dostosował ją do naszego współczesnego świata. W szczególności argumentuje, że idea transcendentalnego Poza została utracona w epoce naukowej i że musimy ponownie wprowadzić symbole transcendentalne do ludzkiej świadomości. W ten sposób możemy obudzić naszą duchową świadomość i stać się bardziej świadomi wyższej mądrości świata.
Transcendencja może być postrzegana jako źródło zrozumiałości, porządku i pełni, a współczesny człowiek intuicyjnie to rozumie. Jednakże nowoczesność w dużej mierze wyparła to, co transcendentne, co przyniosło efekt przeciwny do zamierzonego. Dlatego ważne jest, aby duchowo nastrojony filozof przywrócił to doświadczenie starożytnym cywilizacjom.
Praca Voegelina ma ważne implikacje dla duchowości organizacyjnej. Definiuje on duchowość jako “doświadczenie religijne i uczestnictwo w formach transcendentalnych.” Jej rola jest szersza niż główne nurty dyskusji o religii i etyce, odnosi się do metafizycznych pytań dotyczących ostatecznej rzeczywistości. Angażuje również wątpliwości etyczne i politykę dobrego życia. Voegelin zwraca też uwagę na rolę kontaktu człowiek-bóstwo.
Duchowość jako element wywrotowy
Duchowość często kojarzy się z religią, ale rośnie liczba osób, które identyfikują się jako duchowe, ale nie religijne. Wielu duchowych praktyków angażuje się w działania niereligijne, takie jak medytacja mindfulness. Aktywiści o duchowym pochodzeniu są również coraz bardziej widoczni w aktywizmie na rzecz praw człowieka. Praktyki duchowe mogą służyć jako potężna siła dla aktywizmu i tworzenia zrównoważonego i współczującego środowiska.
Perspektywa duchowa może być ważnym pomostem pomiędzy organizacjami zajmującymi się prawami człowieka i budowaniem pokoju, ponieważ może pomóc im dotrzeć do bardziej zróżnicowanej publiczności. Perspektywy duchowe są również pomocne we wspieraniu bardziej zróżnicowanego sojuszu między osobami formalnie religijnymi i niereligijnymi.
Duchowość nie ma wspólnej, uniwersalnej definicji i jest różnie definiowana przez różnych ludzi. Często jest postrzegana jako bardziej osobista, mniej zinstytucjonalizowana i mniej ustrukturyzowana niż religia. Jest często uważana za alternatywę dla zinstytucjonalizowanej religii w euro-amerykańskiej nowoczesności. Istnieje wiele form duchowości, w tym medytacja i joga. Niektórzy ludzie angażują się również w rośliny psychodeliczne lub inne rytuały. Niektórzy wierzą, że praktyka duchowa jest niezbędnym elementem ludzkiego życia, a nawet, że czas spędzony w naturze może być doświadczeniem duchowym.
Duchowość, jak każda inna praktyka, wiąże się z wysokim stopniem obecności. Celem praktyki duchowej jest pomoc ludziom w przeżywaniu ich życia z poczuciem spokoju, a to obejmuje zdolność do nie reagowania emocjonalnie.
Podobne tematy